Czy suplementacja mineralno-witaminowa gadów jest konieczna?

Suplementacja mineralno-witaminowa gadów jest jednym z czynników determinujących dobrą kondycję naszych podopiecznych i powodzenie w hodowli. Prawidłowa gospodarka mi­neralno-witaminowa jest niezwykle istotna, gdyż przekłada się po­zytywnie na: wzrost, apetyt, witalność, kondycję i zdolność gadów do obrony przed infekcjami.

Dlaczego należy suplementować gady?

Gady zamieszkujące terraria, mimo starań swoich opiekunów, nie otrzymują pokar­mów tak bogatych w składniki mineral­ne i witaminy, z jakich mogą korzystać w swoim naturalnym środowisku. Hob­byści muszą korzystać z dostępnych zamienników. Niestety zamienniki nie zawsze w pełni pokrywają zapotrzebo­wanie zwierząt na składniki odżywcze, witaminy oraz makro- i mikroelemen­ty.

Hodowane masowo owady, choć bogate w białko i tłuszcz, są ubogie w wapń. Mają też nieprawidłowy stosunek wapnia do fosforu. Nie jest to pożywienie tak różnorodne jak w naturze. Zazwyczaj gadzie menu w terrariach ogranicza się do 4–5 rodzajów owadów (świerszcze, karaczany, szarańcza, larwy mącznika młynarka, drewnojady). Jest to tylko nikły ułamek tego, co zwierzęta mają do dyspozycji na wolności. Poza owadami gady często zjadają: ślimaki, pareczniki, pająki i skorupiaki. Nie bez powodu „plankton łąkowy” był kiedyś uznawany za najlepsze źródło pokarmu dla gadów owadożernych. Dziś, z uwagi na powszechność stosowania pestycydów, jest niestety źródłem zbyt ryzykownym.

Należy też pamiętać o tym, że gleby i skały na terenach naturalnego występowania gadów są bogate w niezbędne minerały, które zwierzęta pobierają na przykład poprzez zlizywanie. Wiele gadów ma też tendencję do instynktownego połykania fragmentów podłoża. Ponadto rośliny z terenów suchych i półpustynnych mają często dużo większy poziom wapnia w tkankach niż zielenina oferowana w terrariach.

Suplementacja mineralno-witaminowa gadów a promienie słoneczne

Niebagatelne znaczenie dla gadów mają promienie słoneczne. To one zapewniają życiodajne ciepło potrzebne gadom do utrzymania metabolizmu na odpowiednim poziomie. Umożliwiają także produkcję wita­miny D3, która jest syntetyzowana w skórze pod wpływem działania promieniowania UVB. Wraz z witaminą K2 i parathormonem odpowiada ona za gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu. Jednak w warunkach terrarium jakość i czas naświetlania nie zawsze są wy­starczające do zapewnienia produkcji witaminy D3 na odpowiednim poziomie. Z tych powodów tak ważne w żywieniu gadów są preparaty, które uzupełniają ich dietę o niezbędne witaminy i składniki mineralne.

Jak prawidłowo suplementować gady?

Stosowanie suplementów nie jest tak proste i oczywiste, jak mogłoby się w pierwszej chwili wydawać. Co prawda dysponujemy wiedzą uzyskaną w badaniach dotyczących metabolizmu gadów i mechanizmów regulacji gospodarki mineralno-witaminowej, jednak to hodowca sam musi wypracować własny system suplementacji wapnia i witamin na podstawie danych naukowych, znajomości biologii gatunku i swojego doświadczenia w pracy ze zwierzętami zmiennocieplnymi, jakimi są gady.

Najczęstszymi problemami związanymi z żywieniem gadów są niedobory wapnia i witaminy D3 lub też zbyt duża ilość tych składników w diecie. Dlatego każdy miłośnik tych zwierząt powinien poznać ich rolę i wzajemne zależności. Ponieważ zyskując taką wiedzę, będzie mógł zapobiec następującym niepożądanym sytuacjom lub sobie z nimi poradzić:

• zbyt mało wapnia w diecie i zbyt niski jego poziom w stosunku do fosforu,
• niedobór lub nadmiar witaminy D3 w diecie gadów,
• zbyt duża ilość wapnia i witaminy D3 w diecie.

Dawid Krótki

Literatura

Konkol D., Cholewińska P., Błędy żywieniowe i wynikające z nich choroby metaboliczne gadów, Życie Weterynaryjne 93(8), 2018.

Stahl Scott J., Feeding carnivorous and omnivorous reptiles, DVM, DABVP (Avian) Proceedings, Association of Reptilian and Amphibian Veterinarians, 2000.

McWilliams D.A., Nutrition research on calcium homeostasis. I. Lizards (with recommendations), Int. Zoo Yb. 39, 2005, s. 69–77.

Kolb S., Nutritional Secondary Hyperparathyroidism in reptiles, Veterinary Nursing in Action (oct/nov), 2017.

Mancinelli E., Overview of common nutritional disorders of captive reptiles, Vet Times – The website for the veterinary profession, September 21, 2015, https://www.vettimes.co.uk.

Pough F.H., Recommendations for the Care of Amphibians and Reptiles in Academic Institutions, National Academy Press, 33(4), Washington 1991.

Laing C.J., Fraser D.R., The vitamin D system in iguanian lizards, Comparative Biochemistry and Physiology, Part B 00 373–379, 1999.

Xie S., Low Ji Z., Vitamin A Balance in Reptiles, Conference: Singapore Veterinary Association/Asian Society of Zoo and Wildlife Medicine/Unusual and Exotic Pet Veterinarians/Association of Avian Veterinarians – Australasian Committee Joint Conference, 2013.