Ksenotoka (Xenotoca eiseni) – żyworódka z charakterem

Ksenotoka (Xenotoca eiseni) to prawdziwy klejnot w oczach wielu akwarystów. Jeśli więc chcesz dodać do swojego akwarium odrobinę żywej elegancji, doskonałym wyborem bez wątpienia będzie ksenotoka. Dzięki olśniewającym barwom, ciekawemu rozrodowi i pokojowej naturze ta wspaniała żyworódka podbije serca zarówno początkujących, jak i doświadczonych hobbystów. Poznaj ksenotoki bliżej i sprawdź, dlaczego są tak interesujące.

Gdzie żyje ksenotoka (Xenotoca eiseni)?

Jest to gatunek endemiczny, który zamieszkuje wody w meksykańskich stanach Nayarit i Jelisco. Jego występowanie stwierdzono w górnej części zlewni rzek Coahuyana, Armeria, Huicicila i Ameka, na obszarze bezodpływowej zlewni Magdaleny i Etzatlan, a także w źródłach i małych strumykach północno-zachodniego dorzecza rzeki Santiago, w pobliżu miasta Tepic. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że po wyodrębnieniu i opisaniu trzech gatunków ksenotok: X. doadrioi, X. lyonsi, X. eiseni, okazało się, że zasięg omawianego gatunku jest ograniczony tylko do górnego biegu rzeki Huicicila i dolnego dorzecza rzeki Santiago. Sytuacja ta może ulec zmianie po przeprowadzeniu kolejnych badań.

Ksenotoki zamieszkują bardzo różne siedliska, takie jak rzeki, strumienie i stawy zarówno z wodą przejrzystą, jak i mętną. Dno w jej siedliskach mogą stanowić muł, piasek, a także kamienie. Są to zarówno siedliska z wodą stojącą, jak i o dość silnym nurcie.

Należy zaznaczyć, że ze względu na działalność człowieka, w tym degradację siedlisk i wprowadzanie gatunków obcych, naturalne populacje Xenotoca eiseni stanęły w obliczu wielu zagrożeń. Ich populacja jest mocno pofragmentowana. Na niektórych obszarach gatunek całkowicie wyginął. Z tego powodu ksenotoka (Xenotoca eiseni) została wpisana na Czerwoną Listę IUCN gatunków zagrożonych. Na szczęście prowadzone są programy na rzecz ochrony i zachowania tych pięknych ryb w ich rodzimych siedliskach. Kupując ryby wyhodowane w niewoli, wspierasz ochronę gatunku!

Charakterystyka ksenotok

Jedną z najbardziej urzekających cech ksenotok jest ich hipnotyzujący wygląd. Dzięki żywym kolorom i intrygującym wzorom ryby te są nie lada atrakcją każdego akwarium. Samce słyną z oszałamiającego połączenia odważnych odcieni czerwieni, pomarańczy i błękitu. Samice, choć mniej ekstrawaganckie, urzekają eleganckim srebrnym ubarwieniem. Mają wyraźnie zaokrągloną partię brzuszną i widoczną plamę ciążową. Samice dorastają do ok. 7 cm długości, samce są tylko nieco mniejsze, osiągając długość ok. 6 cm.

Ksenotoka należy do rodziny żyworódkowatych (Goodeidae). Samce posiadają andropodium, narząd kopulacyjny, który powstał z przekształcenia pierwszych promieni płetwy odbytowej. Za pomocą andropodium samiec umieszcza spermę w drogach rodnych samicy, gdzie dochodzi do zapłodnienia jaja. Po okresie ciąży, trwającym od 4 do 6 tygodni, samica rodzi dość duże młode (1-2 cm), gotowe do samodzielnego odkrywania wodnego świata. Bycie świadkiem narodzin narybku ksenotok to niesamowite doświadczenie dla każdego hobbysty.

Akwarium dla ksenotok

Ksenotoki to duże i energiczne ryby. Akwarium dla nich powinno mieć pojemność minimum 100 l (dla 5-10 ryb). Należy zapewnić w nim przestrzeń do pływania oraz liczne kryjówki, sadząc rośliny i umieszczając w zbiorniku korzenie oraz kamienie. Najlepiej pielęgnować grupę ryb z przewagą samic. Samce mogą prowadzić ze sobą niegroźne utarczki, a także nękać samice zalotami. Jednak jeśli trzymasz nieco więcej samic niż samców, nie powinno to stanowić problemu. Czasem w akwariach ogólnych obserwuje się agresywne zachowania ksenotok wobec innych gatunków ryb, zwłaszcza gdy trzymane są pojedynczo albo w parach. Szczególnie należy unikać trzymania ksenotok razem z rybami o długich płetwach, gdyż będą je obgryzać.

W akwarium koniecznie należy zapewnić dobrą filtrację, co ma kluczowe znaczenie dla utrzymania optymalnej jakości wody.

Parametry wody w akwarium dla ksenotok

Ksenotoki najlepiej czują się w temperaturze wody od 22°C do 26°C. Warto jednak wiedzieć, że dobrze radzą sobie z sezonowymi zmianami temperatury wody. Są zdrowsze, silniejsze i żyją dłużej, jeśli mają zapewnioną niższą temperaturę w okresie zimowym. Zwykle zaleca się około 15°C przez dwa do trzech miesięcy, ale w krótkich okresach mogą wytrzymać nawet przy temperaturze 10°C. Z tego powodu bywają trzymane w cieplejszych miesiącach w stawach na zewnątrz, a zimą są przenoszone do środka.

Idealny zakres odczynu wody dla ksenotok to 7,0-8,0 pH. Mogą tolerować lekko kwaśną lub zasadową wodę, ale kluczowe jest unikanie ekstremalnych wahań wartości pH, aby zapobiec stresowi i problemom zdrowotnym. Jeżeli chodzi o twardość wody, gatunek ten preferuje wodę średnio twardą i twardą. Najlepiej utrzymywać twardość ogólną (GH) na poziomie 10-15 dGH, a twardość węglanową (KH) – na poziomie 8-12 dKH. Zakres ten będzie odzwierciedlał warunki panujące w ich naturalnym środowisku i pomoże utrzymać je w dobrej kondycji.

Podobnie jak wszystkie inne ryby akwariowe, ksenotoki są wrażliwe na obecność w wodzie amoniaku i azotynów, które są szkodliwe dla ich zdrowia. Niezwykle ważne jest zatem utrzymywanie stężenia tych związków na zerowym poziomie poprzez zapewnienie w akwarium sprawnie działającej nitryfikacji. Natomiast stężenie azotanów nie powinno przekraczać 20-40 ppm, stąd tak ważne są regularne podmiany wody.

Ksenotoki tolerują lekko słonawe środowisko. Ważne jednak, aby aklimatyzować ryby powoli, jeśli zdecydujesz się dodać niewielką ilość soli morskiej do wody.

Czym karmić ksenotoki?

Jest to gatunek wszystkożerny, który chętnie akceptuje wieloskładnikowe pokarmy płatkowane i granulowane oraz mrożone bezkręgowce. W naturze ksenotoki zjadają również glony i rośliny wodne; należy uwzględnić to w ich diecie w akwarium, podając im pokarmy z algami, np.: Spirulina Granulat, 3-Algae Flakes, Super Spirulina Forte. Polecane dla nich pokarmy wieloskładnikowe to: Supervit, Red Mico Colour Sticks, Vitality & Color Granules. Dla wzmocnienia odporności można podawać Tropical D-Allio Plus oraz pokarmy z linii Pro Defence.

Stephan Ettmar

Literatura

Domínguez-Domínguez O. at all (2016), Two new species of the genus Xenotoca Hubbs and Turner, 1939 (Teleostei, Goodeidae) from central-western Mexico, Zootaxa 4189 (1): 081–098