Bojownik wspaniały (Betta splendens) – wymagający wojownik

Bojownik wspaniały (Betta splendens) to bez wątpienia jedna z najbardziej zachwycających i eleganckich ryb, ciesząca się ogromną popularnością wśród miłośników akwarystyki na całym świecie. Bojowniki w naturze występują w wodach ubogich w tlen, przez co ewolucja zmusiła te ryby do wykształcenia dodatkowego narządu oddechowego zwanego labiryntem. Właśnie ten narząd sprawia, że wielu akwarystów uważa, że ryby te przetrwają w niemal każdych warunkach. Niestety nie jest to prawdą. Aby utrzymać bojownika w dobrej kondycji (szczególnie odmiany długopłetwe), musisz zadbać o jakość i odpowiednie parametry wody. Dowiedz się, jak założyć akwarium dla bojownika i jak o nie dbać, by jak najdłużej cieszyć się piękną i zdrową rybą.

Pochodzenie

Dzicy przodkowie popularnych dzisiaj form hodowlanych bojownika pochodzą z krajów Azji Południowo-Wschodniej, a dokładnie z dorzecza Mekongu w Laosie, Tajlandii (dawniej Syjamu, dlatego też w niektórych publikacjach można znaleźć nazwę „bojownik syjamski”) oraz Kambodży. W późniejszym okresie ryby te zostały sztucznie wprowadzone do kilku innych krajów takich jak: Singapur, Malezja, Indonezja, Wietnam, Brazylia, Kolumbia czy też Republika Dominikańska.

Historia hodowli

Historia hodowli bojownika wspaniałego sięga setek lat wstecz. Jeszcze przed XIX wiekiem dzieci w Tajlandii były zaintrygowane tą rybą. Na polach ryżowych zbierały swoich „zawodników” i organizowały im walki, a zwycięzca zostawał „mistrzem wsi”. Ze względu na agresywny charakter bojowników oraz widowiskowe pojedynki w Syjamie zaczęto hodować je specjalnie do walk. Co więcej – pojedynki z ich udziałem można było obstawiać. Stawką nie zawsze były pieniądze. Niektórzy mężczyźni potrafili zastawić swój dom, a nawet członka rodziny!

Ten „sport” stał się tak popularny, że nawet sam król Syjamu Rama III, który był wielkim miłośnikiem walk bojowników, zaczął go licencjonować. W 1840 roku postanowił on dowiedzieć się więcej o tych małych, walecznych rybach. Dlatego podarował niektóre ze swoich najbardziej cennych okazów Theodore’owi Cantorowi, duńskiemu doktorowi nauk medycznych, zoologowi i botanikowi. W 1849 roku Cantor opublikował artykuł o walczących rybach i nadał im nazwę Macropodus pugnax. Jednak w 1909 roku Tate Regan stwierdził, że istnieje już inny gatunek o nazwie Macropodus pugnax, dlatego zmienił dotychczasową nazwę na Betta splendens. Nazwa rodzajowa Betta była zainspirowana nazwą starożytnego plemienia słynnych wojowników „Bettah”. Natomiast drugi człon splendens (łac. splendidus) określa gatunek i oznacza dosłownie „wspaniały”.

Pierwsze bojowniki do Europy sprowadził w 1874 roku francuski importer ryb Pierre Carbonnier. Kolejno trafiły do Moskwy i Berlina. W 1910 roku dotarły również do USA. Dopiero tam, a dokładnie w San Francisco, Frank Locke w 1927 roku odkrył pierwszą kolorową odmianę Betta splendens posiadającą czerwone płetwy. Od tego momentu wielu hodowców zaczęło eksperymentować z barwami oraz z kształtem i długością płetw. Efekty ich pracy możemy podziwiać dzisiaj, obserwując w sklepach zoologicznych niesamowite i różnorodne ubarwienie tych pięknych ryb.

Akwarium

Akwarium dla bojownika powinno mieć min. 20-25 l, choć im większy litraż, tym lepiej. Odmiany krótkopłetwe są znacznie szybsze i bardziej żywiołowe, zatem potrzebują więcej przestrzeni do swobodnego poruszania się niż odmiany długopłetwe (weloniaste). Zbiornik powinien być gęsto obsadzony roślinami i wyposażony w naturalne ozdoby takie jak korzenie czy też łupiny orzecha kokosowego. Unikaj ozdób z ostrymi krawędziami, o które odmiany długopłetwe mogą łatwo się skaleczyć lub wręcz rozerwać swoje imponujące płetwy. Wybór podłoża w dzisiejszych czasach jest bardzo duży i tylko od Ciebie zależy, jakiego użyjesz. Świetnie w hodowli bojowników sprawują się wszelkiego rodzaju neutralne wobec wody piaski kwarcowe. Doskonałe są również podłoża aktywne (polecam te dla krewetek), które pomagają utrzymać stabilne parametry wody.

Weź pod uwagę fakt, że bojowniki bardziej komfortowo czują się w akwariach z niezbyt ostrym oświetleniem. Dlatego, w celu rozproszenia światła dodaj rośliny pływające, które będą pełniły również funkcję schronienia dla ryb.

Parametry wody

Mimo że bojownik wspaniały (Betta splendens) przystosuje się również do wody twardej, to najlepiej czuje się w wodzie miękkiej (GH < 10^on) oraz lekko kwaśnej (pH < 7). Natomiast temperatura wody powinna oscylować w przedziale 25-28^oC (optymalnie 26-27^oC). Dlatego zakup grzałki z termostatem i regulacją temperatury jest koniecznością.

Duży wpływ na zdrowie i kondycję bojowników mają garbniki. Idealnie sprawdzają się tutaj liść lub wyciąg z liści migdałecznika (ketapangu), szyszki olchy, suche liście dębu lub buku itp. Musisz pamiętać, że garbniki koagulują w wodzie twardej, dlatego nie zaleca się ich dodawać do takiej wody.

Czy w akwarium z bojownikiem potrzebny jest filtr?

Akwarium dla bojownika powinno być wyposażone w filtr. I tutaj zapewne wiele osób zada pytanie – po co filtr w akwarium z bojownikiem? Już wyjaśniam. Załóżmy, że masz zbiornik gęsto obsadzony roślinnością z jednym bojownikiem, którego karmisz raz dziennie. Część pokarmu opadnie na dno, część zostanie zjedzona, a niestrawione składniki zostaną wydalone. Resztki pokarmu czy odchody nie mogą zostać wykorzystane w procesie nitryfikacji, muszą zostać najpierw rozłożone przez organizmy, które nazywamy reducentami (m.in.: skąposzczety, nicienie, wiciowce, grzyby czy też bakterie). W efekcie powstają związki azotowe – jony amonowe (NH₄⁺ ) w wodzie o pH < 7, które przekształcają się w toksyczny amoniak (NH₃) wraz ze wzrostem odczynu wody > 7 pH. I dopiero one w procesie nitryfikacji przekształcane są kolejno w azotyny (NO₂^– ) i azotany (NO₃^– ). W międzyczasie reducenci uwalniają z materii organicznej również fosforany i wiele innych pierwiastków.

Dlaczego zatem potrzebny jest filtr? Otóż reducenci tworzący osad czynny w wierzchniej warstwie podłoża akwarium potrzebują bardzo dużej ilości tlenu. Ze względu na stosowanie roślin pływająych i brak ruchu tafli wody w akwarium z bojownikiem, tlenu docierającego do wierzchniej warstwy podłoża jest zbyt mało. Zastosowanie filtra (najlepiej z deszczownicą) rozwiązuje ten problem poprzez wygenerowanie odpowiedniej cyrkulacji wody w akwarium. Zatem odpowiednio dobrany filtr (nie może powodować zbyt mocnego ruchu wody, aby umożliwić rybie swobodne pływanie) jest zalecany w akwarium z bojownikiem.

Jak podmieniać wodę w akwarium z bojownikiem?

Kolejną kwestią są cotygodniowe podmiany wody. Powinny być przeprowadzane systematycznie i wynosić 20-30% objętości zbiornika. Ważne jest, aby woda do podmian miała temperaturę zbliżoną do tej znajdującej się w akwarium. Jeśli używasz wody wodociągowej, to warto przed wlaniem jej do zbiornika dodać preparat uzdatniający, który neutralizuje m.in. chlor, chloraminę oraz metale ciężkie. Przed kupnem uzdatniacza sprawdź na etykiecie, czy rzeczywiście neutralizuje on wszystkie związki, na których Ci zależy, gdyż dostępne w sklepach preparaty różnią się składem oraz działaniem.

Czy akwarium z bojownikiem należy przykryć?

Pamiętaj, że bojownik wspaniały (Betta splendens) to świetny skoczek, dlatego ważne jest szczelne przykrycie akwarium. Szyba nakrywowa, docięta plexi lub też pokrywa akwariowa – każda z nich spełni swoje zadanie. Do tej pory wielu akwarystów w Polsce uważało, że pokrywa akwarium ma jeszcze jedno zadanie – chronić rybę przed przeziębieniem labiryntu. Jest to oczywiście mit – nigdzie w literaturze naukowej nie ma wzmianki o takiej jednostce chorobowej, a objawy innych chorób, np. kłopotów z pęcherzem pławnym, zostały przypisane właśnie tej „chorobie”. Istnieje też opcja akwarium otwartego. Jednak w tym przypadku musisz obniżyć poziom wody w akwarium.

Ile bojowników może żyć razem w akwarium?

Pamiętaj, że odmiany hodowlane trzymamy w akwarium pojedynczo bez względu na płeć (w pary łączymy je tylko w okresie tarła). Często w sklepach zoologicznych sprzedawcy proponują zakup pary lub haremu, co niestety w większości przypadków kończy się uszkodzeniami płetw, ciała, a nawet może doprowadzić do śmierci ryb.

Co to jest trening bojownika?

Aby utrzymać bojownika w dobrej kondycji, trenuj go przynajmniej raz na 1-2 dni. Jak to zrobić? Możesz do tego celu użyć lusterka – przystaw je do akwarium na 30-60 sekund i pozwól rybie prężyć się i stroszyć. Poza wzmacnianiem mięśni taki trening ma jeszcze jeden cel. Dzięki niemu możesz sprawdzić dokładnie, w jakim stanie są płetwy i skrzela Twojego podopiecznego. Innym sposobem jest przystawienie długopisu, patyczka lub palca do szyby akwarium. Wybierając nowego bojownika w sklepie zoologicznym, możesz w ten sam sposób sprawdzić, czy z rybą wszystko jest w porządku. Jeśli ryba nie będzie reagować w sklepie na Twój palec, lusterko czy kluczyki, to osobiście nie polecam jej zakupu. Brak reakcji może być objawem jakiejś choroby, która jeszcze się nie ujawniła.

Czym karmić bojowniki?

Bojownik wspaniały (Betta splendens) to ryba owadożerna, dlatego wybierając dla niego pokarmy, staraj się zwracać uwagę na ich skład. Sukces w hodowli tych ryb zapewnia zbilansowana i różnorodna dieta. Stosuj więc pokarmy żywe i wysokiej jakości karmy suche. Osobiście z pokarmów gotowych mogę polecić karmę Tropical Insect Menu Granules size S, która jest bardzo chętnie zjadana przez ryby. Natomiast z pokarmów żywych najlepiej sprawdzają się: auloforus, grindal, artemia, dafnia, wodzień, oczlik oraz muszki owocówki. Warto też zaopatrzyć się w dobrej jakości witaminy, które podasz bojownikowi wraz z pokarmem.

Typy bojowników hodowlanych

Zapewne nieraz spotkałeś się z różnymi tajemniczymi przedrostkami przed nazwą odmiany barwnej bojownika, np.: HM, VT, HMPK itp. To nic innego jak określenia odmiany bojownika ze względu na kształt płetwy ogonowej. O ile odmian barwnych jest na tyle dużo, że potrzebny byłby osobny artykuł, aby je opisać, o tyle w przypadku klasyfikacji odmian hodowlanych ze względu na kształt ogona jest nieco łatwiej.

• VT – Veiltail, forma klasyczna bojownika, tzw. płomyk. To pierwsza odmiana długopłetwa wyhodowana przez człowieka.
• Delta – Delta tail, kąt otwarcia płetwy ogonowej nie przekracza 150^o. To pierwsza długopłetwa odmiana, u której ogon zaczął mieć symetryczny, zaokrąglony kształt.
• SD – Superdelta, kąt otwarcia płetwy ogonowej wynosi 150^o-175^o.
• HM – Halfmoon (półksiężyc), kąt otwarcia płetwy ogonowej to 180^o.
• OHM – Over Halfmoon, kąt otwarcia płetwy ogonowej powyżej 180^o.
• RT – Rosetail, mutacja Halfmoona charakteryzująca się nadmiernym rozrostem płetwy ogonowej (przypomina płatki róży).
• FT – Feathertail, podobnie jak w przypadku Rosetail, jednak płetwy są krótsze, a wyglądem przypominają ptasie pióra.
• DT – Double tail, odmiana posiadająca oddzielone od siebie dwie płetwy ogonowe zamiast jednej (tzw. podwójny ogon).
• HMPK – Halfmoon Plakat, krótkopłetwa odmiana Halfmoona.
• CT – Crowntail, w Polsce nazywany bojownikiem strzępiastym. Płetwy w kształcie korony; możemy wyszczególnić trzy wewnętrzne odmiany:
  • pojedynczy promień (najpopularniejsza forma),
  • podwójny promień (promienie wyrastają podwójnie/parami),
  • krzyżujące się promienie (najrzadsza odmiana bojownika hodowlanego, promienie wyrastają podwójnie i krzyżują się ze sobą), często nazywany KCT – King Crowntail.
• HS – Halfsun, powstaje w połączeniu odmiany CT z odmianą HM. Jest to najrzadsza odmiana bojownika, która charakteryzuje się ząbkowanymi, wydłużonymi poza obręb skóry promieniami.
• DE – Dumbo Ear, wydłużone płetwy piersiowe przypominające uszy słonia.
• Giant – gigant, bojownik mający znacznie większe ciało (7-12 cm).
• Alien – odmiana powstała z krzyżowania form dzikich bojowników, która zyskuje coraz bardziej na popularności ze względu na niesamowitą metaliczną barwę połączoną z ciałem dzikiego bojownika.

Tomasz Bień

Administrator grupy fb Bojowniki Profesjonalnie oraz strony www Bojowniki Profesjonalnie