Dzikie bojowniki w akwarium

Dzikie bojowniki to ryby dość rzadko spotykane w akwariach hobbystów. Z jednej strony są mało dostępne, a z drugiej mało znane. W kręgach akwarystycznych „bojownik” w zdecydowanej większości przypadków kojarzy się z bojownikiem wspaniałym. Przyjęło się, że ryby te należą do gatunku Betta splendens. Jest w tym sporo racji, ponieważ to dzika forma tego gatunku posłużyła przed wiekami do stworzenia znanej dziś powszechnie formy hodowlanej o niezliczonej ilości odmian barwnych i różnych kształtach wydłużonych płetw.

Historia hodowli bojowników

Jest niemal pewnym, że przy tworzeniu znanych nam dziś odmian hodowlanych została użyta krew innego gatunku z kompleksu „splendens” do którego należą również B. imbelis, B. mahachaiensis, B. smaragdina, B. siamorientalis. Ryby te stosunkowo łatwo się krzyżują, co umożliwiało prace hodowlane.

Pierwotnie, od połowy XIX wieku, gdy w Tajlandii popularne stały się walki bojowników, hodowano te ryby z form naturalnych w kierunku agresji. Bojowniki przeznaczone do walk były selekcjonowane ze względu na ich zadziorne podejście. Wykorzystywano to w zakładach obstawiających wynik konfrontacji. Syjamczycy byli tak samo podnieceni walkami bojowników, jak ich sąsiedzi Malezyjczycy walkami kogutów. Stało się to tak popularne, iż ówczesny król, który sam zainteresował się tymi rybami uregulował i opodatkował zakłady. Syjamczycy żywo obstawiali wyniki tych bitew, kładąc na szali nieraz cały swój dorobek.

Ryby te jednak były formami krótkopłetwymi, zwanymi „plakat”, od tajlandzkiego „pla kad” (Thai: ปลากัด) oznaczającego „gryzącą rybę”. Prawdopodobnie w latach 20-tych XX wieku, do Europy trafiły pierwsze ryby odmiany ozdobnej o weloniastych płetwach, którą znamy dobrze do dziś.

Dzikie bojowniki z rodzaju Betta

Niewielu wie, iż rodzaj Betta obfituje w kilkadziesiąt gatunków, zamieszkujących różnorodne środowiska, a nowe są wciąż opisywane. Dzikie bojowniki spotkamy w strumieniach, leśnych kałużach, na bagnach, w rowach nawadniających, na polach ryżowych, a nawet w środowiskach słonawych. B. mahachaiensis na przykład zamieszkuje przybrzeżne mokradła porośnięte palmą namorzynową Nypa fruticans, powszechnie znaną jako palma nipa.

Rozmiary osiągane przez dzikie bojowniki wahają się od 3 cm (B. api api, B. brownorum) do nawet ponad 10 cm (B. macrostoma, B. unimaculata). Dzikie bojowniki cechuje mniejsza agresja w porównaniu do hodowlanych pobratymców. Dlatego istnieje możliwość utrzymania większej liczby osobników w odpowiednio wielkim i urządzonym biotopowo akwarium. W takim zbiorniku powinny znaleźć się zalegające na dnie liście oraz podwodna i pływająca po powierzchni roślinność.

Strategie rozrodcze bojowników

W obrębie rodzaju Betta istnieją ryby budujące gniazdo z piany i części roślin, pod którym odbywa się tarło. Złożone jaja są następnie z dbałością zbierane do pyska i umieszczane w gnieździe, gdzie rozwijają się z nich larwy. Narybek tych gatunków jest tak mały, iż ich pierwszym pokarmem stają się wszelkiego rodzaju pierwotniaki praktycznie nie widoczne „gołym okiem”.

Istnieją jednak gatunki, które podobnie jak wiele pielęgnic jest gębaczami. Zapłodnioną w trakcie tarła ikrę w tych przypadkach podejmuje do pyska samiec. Inkubuje on ikrę i larwy do momentu kiedy narybek nie zacznie swobodnie pływać. U B. brownorum spotkać możemy obydwie formy opieki nad ikrą i potomstwem. Jednak nie wiadomo jaki mechanizm determinuje wybranie konkretnej strategii rozrodczej.

Żywienie narybku bojowników

Młode bojowników gębaczy są z reguły większe od tych, które budują pieniste gniazda. Dlatego z powodzeniem można stosować w ich żywieniu mikronizowane pokarmy suche w postaci drobnego pyłu np. Mikro-vit Hi-Protein lub Pro Defence Micro. Ważnym jest, aby podawać pokarm częściej, ale małymi porcjami. Narybek wszystkich gatunków bojowników jest w pierwszym okresie życia niezwykle wrażliwy na jakość wody jak i temperaturę. Temperatura wody jak i znajdującego się nad nią powietrza, powinna być identyczna, by zapobiec przeziębieniom rozwijającego się u młodych ryb narządu labiryntowego. Dzięki niemu ryby te są w stanie czerpać tlen z powietrza atmosferycznego. Po przejściu tego newralgicznego okresu młode rosną szybko. Jeśli zapewni się im dostęp do urozmaiconej diety, złożonej z wysokiej jakości składników. Większość gatunków osiąga dojrzałość płciową w wieku 5-6 miesięcy.

Zagrożenia w środowisku naturalnym

Należy pamiętać, że wiele z tych gatunków jest na skraju wyginięcia. Z powodu niszczenia siedlisk wskutek rozszerzania się obszarów uprawnych i mieszkalnych sytuacja tych ryb jest krytyczna. Dzikie bojowniki zostają zmuszone do przeniesienia się lub śmierci. Jednak niektóre populacje występują na wyjątkowych, silnie ograniczonych powierzchnią siedliskach, a przeniesienie ich jest niemożliwe. Dlatego tak ważne są projekty mające na celu badania terenowe, tworzenie rezerwatów oraz rozmnażanie dzikich populacji i na ile jest to możliwe wprowadzanie ich na tereny gdzie jeszcze mają szansę się odrodzić.

Dawid Krótki