Pierwsze akwarium morskie – wyposażenie techniczne
Wiesz już jakie są ciemne strony tego hobby, a mimo to nadal chcesz zostać akwarystą – morszczakiem. Zobaczymy, czy będziesz taki odważny po lekturze tej części… Tym razem opowiem jakie wyposażenie techniczne powinno znaleźć się w akwarium morskim. Poniżej przedstawię wszystkie te sprzęty, które w ogólnym podejściu do tego hobby są niezbędne. Wiem, wiem ktoś może powiedzieć, akwarium morskie bez odpieniacza czy dolewki automatycznej będzie działać… ale ja pomijam sytuacje wyjątkowe i marginalne. Pewnie, że da się zjeść zupę widelcem… ale oszczędźmy sobie tego. Droga bez odpieniacza, zwłaszcza w dużym i gęsto obsadzonym akwarium wymaga znajomości zagadnienia i nie jest rekomendowana dla początkujących akwarystów. Wrócę do tego niżej w tekście.
W poprzednim wpisie pisałem o lokalizacji i wyborze odpowiedniego akwarium, dlatego wiesz, że są zasadniczo dwa typy akwarium morskiego: z panelem (sporo prostsze) i z sumpem (bardziej złożone). I właśnie ze względu na złożoność akwarium z sumpem, to na nim skupię się omawiając niezbędne wyposażenie techniczne. Będę jednak robił odniesienia do akwarium z panelem.
Co można włożyć do sumpa?
Wszystko, co nie musi być używane w głównym zbiorniku, możemy włożyć do sumpa lub do panela. Jednak w przypadku panela jesteśmy mocno ograniczeni rozmiarem sprzętów. Niestety części z nich nie uda się do niego włożyć.
Sump to dodatkowy zbiornik techniczny odpowiednio połączony z głównym akwarium. W sumpie trzymamy wszelakie wyposażenie techniczne – głównie przeznaczone do filtracji, ale nie tylko. Trzymanie wszystkich urządzeń w sumpie ułatwia nam ich konserwację i sprawia , że akwarium morskie wygląda dużo schludniej. Przy dobrze zaprojektowanym sumpie, mamy spory wybór metod filtracji oraz wymaganych urządzeń.
Odpieniacz białek w akwarium morskim
Jak otworzysz szafkę pod akwarium i zajrzysz do sumpa, to pierwszym urządzeniem, które zauważysz będzie odpieniacz. Mimo, że istnieją różne konstrukcje, to prawie zawsze odpieniacz ma formę pionowej rury sporych rozmiarów, z przewężeniem na górze i z wyraźnie odcinającym się pojemnikiem zwanym potocznie kubkiem.
Odpieniacz to urządzenie elektryczne, zasilane najczęściej pompą (lub kilkoma) która miesza wodę z powietrzem pod sporym ciśnieniem. Dlatego w jego środku zobaczysz białą pianę. W bardzo dużym uproszczeniu, odpieniacz działa jak pralka i czyści wodę z białek i innych zanieczyszczeń (stąd nazwa odpieniacz białek), które są oddzielane do wcześniej wspomnianego kubka. Mieszając wodę z powietrzem pod sporym ciśnieniem powoduje tworzenie piany, która podobnie jak podczas prania, usuwa zanieczyszczenia. Drugim, bardzo ważnym zadaniem odpieniacza jest wymiana gazowa pomiędzy wodą o otoczeniem. Potocznie mówi się, że odpieniacz napowietrza wodę i mimo, że temat jest dużo bardziej złożony, to na potrzeby tego tekstu możemy przyjąć to za pewnik.
Sump daje nam możliwość zastosowania jednego z kilku rodzajów odpieniaczy, z dużym zapasem mocy. W przypadku akwarium z panelem, nie mamy tylu opcji choć na rynku istnieją maciupkie odpieniacze, które da się tam wcisnąć. Jednak w takich przypadkach częściej stosuje się tzw. kaskady.
Na koniec dodam, że małe akwaria, powiedzmy do 100 l da się prowadzić bez odpieniacza, jednak ma to swoją cenę. Pomijając odpieniacz jako element filtracji, musimy zastąpić go częstymi podmianami wody. W końcu jak nie ma filtracji, to trzeba wymieniać regularnie ok. 5-10% wody.
Pompa obiegowa w akwarium morskim
Zastosowanie sumpa daje wiele możliwości, jednak nie miałyby one zastosowania, gdyby nie pompa obiegowa, która umożliwia przepływ wody pomiędzy akwarium a sumpem. Dzisiejsze pompy obiegowe mają dużo wygodnych funkcji, jak na przykład precyzyjne ustawienie mocy, kontrola przepływu, pomiar temperatury wody, czujnik zablokowania.
W dużych akwariach z sumpem, pompa obiegowa musi mieć spory zapas mocy żeby nie tylko pracować wydajnie, ale też móc podnieść wodę z sumpa do akwarium – czyli na jakieś 150 cm do góry. Przyjmuje się, że moc pompy obiegowej powinna wynosić ok. 8-10 razy objętość systemu, czyli dla akwarium 500 l powinna mieć wydajność około 4000-5000 l na godzinę. Przy czym uwzględniając straty na podnoszeniu wody, należy trzymać się raczej tej górnej granicy.
W przypadku akwarium z panelem, pompa zwykle jest sporo mniejsza. Po pierwsze dlatego, że to zwykle są mniejsze akwaria, a po drugie dlatego, ze panel jest na tej samej wysokości co akwarium więc odpada podnoszenie wody. Zresztą, jeśli jest to gotowy zestaw, to pompa najczęściej jest już w komplecie.
Grzałka do akwarium morskiego
Trzymając akwarium tropikalne w domu (czy to słodkowodne czy też morskie) musimy pamiętać o zapewnieniu odpowiedniej temperatury wody. W przypadku zbiorników rafowych, zakres temperatura powinna być jak najbardziej stabilna w zakresie 25-28oC. Za taką stabilność odpowiada grzałka – koniecznie z termostatem – wtedy będzie się włączać tylko, gdy woda będzie zbyt chłodna. Natomiast często pojawia się konieczność chłodzenia wody – wszak organizmy morskie bardzo źle znoszą temperaturę powyżej 30oC. To jednak temat na inny wpis..
Jeśli chodzi o moc grzałki to tu reguła jest prosta – potrzeba około 80-100 W mocy na 100 l wody, przy czym zależy to w dużej mierze od temperatury otoczenia. Jeśli mamy ciepły dom, dobrze izolowany to i grzałka będzie miała mniej do roboty. Mimo, że nowoczesne grzałki są zwykle zaopatrzone w termostat, to warto mieć specjalne gniazdko z osobnym termostatem. Zdarzają się grzałki, których termostaty po pewnym czasie użytkowania zapieka się w pozycji włączonej. Zdublowany termostat w gniazdku zapobiega „zagotowaniu” wody.
Dolewka automatyczna w akwarium morskim
Dolewanie wody… cóż może być prostszego? Po co wydawać na to pieniądze? No właśnie nie! Dolewka automatyczna to jedno z najważniejszych urządzeń w akwarium morskim stabilizujące parametry wody. Woda morska to woda z rozpuszczonymi w niej różnymi solami. Gdy woda paruje, to zasolenie pozostałej w akwarium wody rośnie. To oczywiście sytuacja mocno niekomfortowa dla mieszkańców akwarium. Gdy dopuścimy do sytuacji, gdy z akwarium wyparuje 5% wody to jej zasolenie wzrośnie o 5%. Później, gdy ręcznie uzupełniamy wyparowaną wodę, to zasolenie w akwarium gwałtownie spada znów o te 5%. Bezkręgowce morskie są przyzwyczajone do bardzo stabilnych parametrów wody. Jakiekolwiek gwałtowne zmiany, źle na nie wpływają. I tu właśnie pojawia się konieczność posiadania automatycznej dolewki, która wielokrotnie w ciągu doby, drobnymi porcjami uzupełnia wyparowaną wodę. W ten sposób praktycznie eliminuje wahania zasolenia. Ma to jednak pewną wadę. Otóż gdzieś w pobliżu akwarium musi stać pojemnik, z którego urządzenie będzie pobierało wodę.
Pampa cyrkulacyjna w akwarium morskim
Mimo zastosowania sumpa (lub panela) pewne rzeczy musimy używać w akwarium głównym. Są to przede wszystkim pompy cyrkulacyjne.
W przeciwieństwie do wód jeziornych, wody na rafach koralowych są w ciągłym ruchu. W morzach występują prądy morskie i falowanie. Natomiast w akwarium musimy wywołać podobne warunki i do tego właśnie służą pompy cyrkulacyjne (cyrkulatory). Są to urządzenia przyczepiane najczęściej za pomocą magnesów do krańcowych szyb akwarium. Za pomocą małych śmigiełek na wirnikach wywołują ruch wody w akwarium. Pompy cyrkulacyjne mają różne kształty i dodatkowe funkcje takie jak zdalna kontrola przez bluetooth czy zmienna moc symulująca różne warunki na morzu.
W przypadku tych sprzętów, nie musimy od razu kupować wielu dużych pomp, ponieważ intensywność ruchu wody w akwarium będzie zależała od rodzaju i ilości jego mieszkańców. W młodym i raczej pustawym akwarium wystarczy mała pompa. Im więcej korali SPS i im są one większe, tym większa cyrkulacja będzie potrzebna. Na szczęście możemy dokupywać cyrkulatory wraz z rozwojem ekosystemu rafowego w naszych zbiornikach.
Przyjmuje się, że w zależności od obsady i kształtu akwarium, cyrkulacja powinna stanowić od 10 do 40x objętości głównego zbiornika. To oznacza, że moc pompy zwykle podawana w litrach na godzinę musi być od 10 do 40 razy większa niż objętość akwarium głównego (np. moc cyrkulatora w akwarium 500 l powinna wynosić od 5000 l/h do 20000 l/h). To dość szerokie spektrum i niestety nie ma tu jednej, stałej recepty. Na szczęście nowoczesne pompy na napięcie stałe (DC) mają regulowaną moc, więc można zaopatrzyć się w bardziej wydajną pompę (lub kilka, jeśli akwarium jest większe), ale na początku ustawić ją na mniejszą wydajność. Takie pompy posiadają również różne programy cyrkulacji. Powoduje to, że ich moc jest automatycznie zmieniana co kilka minut. Dzięki temu uzyskujemy symulacje falowania.
Oświetlenie akwarium morskiego
To bardzo złożony temat i poświęcę mu osobny wpis. Tutaj tylko wspomnę o podstawowych założeniach oświetlenia. Rafy koralowe występują głównie w strefach równikowych i podrównikowych. Jak wiecie, w tamtych częściach świata, promienie słoneczne padają niemal pionowo na wodę. To powoduje, że korale mają tego światła sporo i przez tysiące lat ewolucji nauczyły się z niego korzystać. W akwarium morskim dobrej jakości światło jest niezbędne. Mam tu na myśli nie tylko moc, ale i spektrum (kolor).
Na rynku istnieje sporo lamp do akwarystyki morskiej: od coraz rzadszych lamp z żarnikami halogenowymi, przez lampy świetlówkowe, do lamp LED. Istnieją też liczne hybrydy czerpiące najlepsze cechy z każdego typu światła. Niestety lampa będzie jednym z droższych elementów wyposażenia akwarium. Na szczęście dobry i przemyślany model wystarczy na długie lata.
Dobór lampy to duże wyzwanie i kogo by nie zapytać, każdy będzie chwalił swoje rozwiązanie. Niektórzy preferują lampy ze świetlówkami, inni lampy LED. I żeby nie zostawić Was bez żadnej rady tutaj to powiem, że przyszłość leży w oświetleniu LEDowym. Mimo, że korale preferują światło świetlówkowe, to nowoczesne lampy LED nie tylko stają się standardem, ale i oferują rozwiązania, których nie mają inne typy oświetlenia.
Jeśli chodzi o dobór moc lampy, istnieje stary i znienawidzony przez wielu akwarystów przelicznik mocy 1 W całkowitego oświetlenia na 1L wody. Ten przelicznik nie jest idealny, ponieważ posiada wiele zastrzeżeń. Jednak na start da Wam pewne pojęcie o jakiej mocy lampę brać pod uwagę. Warto dodać, że planując zakup lamp (zwłaszcza lamp LED) należy rozważyć odpowiednie pokrycie powierzchni wody. Jednym reflektorem LED, nawet bardzo silnym, nie oświetli się prawidłowo długiego akwarium.
Dodatkowe wyposażenie techniczne akwarium morskiego
Oprócz niezbędnych sprzętów, o których pisałem wyżej, istnieje kilka typowych „przydasiów”. Nie są one niezbędne, ale ułatwią pracę z akwarium. Mam tu na myśli wszelkiego rodzaju węże, czerpaki, czyściki magnetyczne, długie chwytaki, siatki na ryby, czy nawet zwykłe wiaderka. Nie ma tu za dużo co pisać, bo rynek akwarystyczny jest pełen takich sprzętów. Są one raczej tanie, więc najlepiej przekonać się osobiście czy będą Wam odpowiadały czy nie. Ważne, żeby nie miały elementów metalowych, a jeśli już, żeby był to metal nierdzewny.
Mam nadzieję, że rozwiałem Wasze wątpliwości dotyczące tego, jakie wyposażenie techniczne powinno znaleźć się w akwarium morskim. W kolejnym wpisie skupię się na chemii potrzebnej do prowadzenia akwarium morskiego.
