Żyworódka Endlera (Poecilia wingei) – dzikie fenotypy

Przez wiele lat mojej przygody z akwarystyką posiadałem różne gatunki ryb. Jednak zawsze wracałem do żyworódek, które obok bojowników były w czołówce moich ulubionych ryb. Tak też stało się 3 lata temu, gdy do moich zbiorników trafiły dwie hodowlane odmiany – żyworódka Endlera (Poecilia wingei) red scarlet oraz blond. Jeszcze 10 lat temu te odmiany były prawdziwymi rarytasami. W sklepach można było spotkać jedynie klasyczne endlery black bar. Dzisiaj znalezienie oryginalnej odmiany black bar w sklepie graniczy z cudem. Trzeba mieć szczęście i od razu po zakupie skreślić kupon w lotka.

Mój początek przygody z żyworódką Endlera

Jak wiadomo przez ostatnie lata akwarystyka bardzo się rozwinęła więc 3 lata temu te dwie odmiany, które kupiłem nie były niczym spektakularnym. Zacząłem więc przeglądać fora o rybach żyworodnych, grupy tematyczne oraz blogi zagranicznych akwarystów. Udało mi się trafić też na stronę polskiego akwarysty, który opisywał dzikie odmiany żyworódek. I tym sposobem zdobyłem pierwszy dziki fenotyp tych ryb. Można powiedzieć, że był to początek mojego projektu o nazwie „Endlers room„.

Przez ostatnie trzy lata udało mi się nawiązać kontakt z wieloma hobbystami z Francji, Hiszpanii, Włoch oraz akwarystów z Ameryki Środkowej i Południowej.  Wśród nich są tacy akwaryści jak Adrian Hernandez, Robert Nicolas, Philippe Voisin. Są to osoby, które same odbywały podróże do Wenezueli w celu odłowu i opisania dzikich fenotypów Poecilia wingei. Philippe Voisin jest dla mnie największym autorytetem jeśli chodzi o ten gatunek. To właśnie dzięki niemu mam zaszczyt posiadać wiele unikatowych odmian tego gatunku.

Systematyka żyworódki Endlera

Franklyn F. Bond odłowił omawiany gatunek po raz pierwszy w 1937 roku. Ponownego odkrycia tej ryby w Laguna De Los Patos, niedaleko miasta Cumana w Wenezueli, dokonał John Endler w 1975 roku. W momencie ich odłowu nie wiedział nic o kolekcji ryb Bonda w Muzeum Historii Naturalnej Uniwersytetu Michigan. Odłowione ryby Endler przekazał znanemu ekspertowi od taksonomii – Donnowi E. Rosenowi. Niestety naukowiec zmarł i nie zdążył opisać nowego gatunku. Ryby trafiły do genetyka Klausa Kallmana, który przekazał je akwarystom pod nazwą gupik Endlera. Te nowe żyworódki wkrótce zdobyły dużą popularność wśród akwarystów. Co ciekawe – sam Endler dowiedział się o rybach, których nazwa pochodzi od jego nazwiska, dopiero w połowie lat 80. ub.w., odwiedzając Wielką Brytanię. Od 2005 roku, kiedy ukazał się artykuł Freda Poesera, Michaela Kempkesa i Isaäca Isbrückera, obowiązuje nazwa Poecilia wingei (na cześć duńskiego biologa  Øjvinda Winge’a).

RZĄD:  Karpieńcokształtne (Cyprinodontiformes)

RODZINA:  Piękniczkowate (Poeciliidae)

PODRODZINA: Poeciliinae

RODZAJ: Poecilia

GATUNEK: Poecilia wingei

Występowanie w naturze

Naturalnym obszarem występowania żyworódki Endlera jest Wenezuela. Dokładnie stan Sucre w północnej części kraju. Żyworódka Endlera (Poecilia wingei) zamieszkuje rozlewiska, wolno płynące strumienie (często z lekko słonawą wodą), kanały (nawet mocno zanieczyszczone ściekami) i rowy melioracyjne w regionach Campoma (Laguna de Campoma oraz na południowy zachód od niej Rio de Oro) i Cumana (Laguna De Los Patos, Laguna De La Malagueña) oraz Laguna Buena Vista ( Laguna w pobliżu uzdrowiska Las Aguas de Moises).

Wody w których występuje żyworódka Endlera często są zielone od zakwitu glonów, co opisywali pierwsi odkrywcy w swoich publikacjach. Na dnie w tych akwenach zalega warstwa detrytusu, resztek organicznych, gałęzi drzew, liści. Natomiast wśród roślinności można spotkać takie gatunki jak: hiacynt wodny (Eichhornia crassipes), rogatek sztywny (Ceratophyllum demersum), salwinia pływająca (Salvinia natans), limnobium gładkie (Limnobium laevigatum), rdestnicę nawodną (Potamogeton nodosus) czy też rośliny z rodzaju Elodea.

Żyworódka Endlera (Poecilia wingei) podział na klasy

Gatunek Poecilia wingei dzielimy nie na standardy tylko na klasy. Występują trzy klasy: N,P oraz K. Ryby o udokumentowanym dzikim pochodzeniu oznaczamy klasą N. Klasą P oznaczamy ryby które cechami fenotypowymi przypominają lub wyglądają jak ryby dzikie ale nie mamy udokumentowanego pochodzenia ryb. Natomiast żyworódka Endlera skrzyżowana z gupikiem jest oznaczana klasą K.  U powstałych w ten sposób hybryd P.wingei x P.reticulata można zauważyć różnice w budowie. Samce są większe od endlerów a mniejsze od gupików i bardziej krępe. Płetwy ogonowe są dłuższe, grzbietowe również bardziej wzorzyste. Samice zazwyczaj posiadają wzorzystość na płetwach. Więcej o różnicach w wyglądzie gupików i żyworódek Endlera znajdziesz we wpisie Gupik Endlera czy żyworódka Endlera ?.

Cyfry w nazewnictwie dzikich żyworódek Endlera

Dzikie fenotypy żyworódki endlera (klasy N i P) w nazwie mają cyfry. Co one oznaczają? W nazewnictwie ryb wśród hobbystów dzikie formy barwne opisuje się zależnie od regionu gdzie dana odmiana została złapana. Dlatego zapisuje się np. Poecilia wingei Campoma… bądź Poecilia wingei Cumana…

Dodatkowo oprócz lokalizacji w nazewnictwie pojawiają się cyfry, daty oraz nazwiska. Np. Campoma 29 (2016, P.Voisin). Oznacza to, że dany fenotyp został złapany i opisany przez P. Voisina, który nadał mu konkretny numer według swojej segregacji i katalogowania. Data oznacza rok, w którym ta forma została opisana i złapana.

Kolekcjonując te ryby dla mnie jako ich właściciela najważniejszą sprawą jest utrzymanie każdej odmiany w czystych liniach. Każdą odmianę trzymam w oddzielnych zbiornikach zachowując jej czystość genetyczną. Jest to ogromnie ważne ponieważ w środowisku naturalnym wiele zbiorników w których występuje żyworódka Endlera wysycha i może dojść do sytuacji, gdy w naturalnym środowisku dana odmiana wymrze. Dlatego hobbyści są jedyną opcją odbudowania populacji na wolności przekazując ryby ze swoich hodowli.

Mam nadzieję, że w tym krótkim wpisie udało mi się nieco przybliżyć Państwu gatunek tych pięknych, małych skarbów z Wenezueli i chciałbym podziękować za czas poświęcony na jego przeczytanie.

Wojciech Golianek