Naturalne biotopy wodne i rośliny

Któż nie zachwyci się pięknie zaaranżowanym akwarium z bujną roślinnością we wszystkich odcieniach zieleni, czasem czerwieni, a nawet fioletu czy żółci? Sztuka tworzenia zbiorników roślinnych nie jest czymś nowym w świecie aquascapingu. Duńscy entuzjaści akwarystyki popularyzowali ją już w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, tworząc akwaria właśnie w celu pielęgnacji roślin, a nie ryb. Aby osiągnąć „naturalny wygląd” podwodnego ogrodu, akwaryści na całym świecie używają oświetlenia o wysokim natężeniu, instalacji CO₂ i specjalnych podłoży, które umożliwiają roślinom prawidłowy wzrost. Czy jednak akwarium wypełnione roślinami jest naturalne? Odpowiedź na to pytanie brzmi: i tak, i nie. Żeby móc odpowiedzieć na nie bardziej precyzyjnie, należy poznać naturalne biotopy wodne i rośliny, które w nich występują.

Naturalne biotopy wodne

Wszędzie na świecie można znaleźć naturalne biotopy wodne z krystalicznie czystą wodą, w których występują zarówno makrofity emersyjne (rośliny wyższe rosnące ponad powierzchnią wody lub w strefie bagiennej), jak i makrofity submersyjne (rośliny wyższe występujące pod powierzchnią wody). Ze względu na dużą przejrzystość wody w tych biotopach światło może mocniej przenikać przez jej powierzchnię. Umożliwia to wzrost tym roślinom, które rosną na większych głębokościach. Ruch wody przynosi korzyść w postaci ograniczenia wzrostu roślin pływających, które blokują dostęp światła słonecznego do jej głębszych warstw. W efekcie w tego typu biotopach roślin pływających nie ma w ogóle lub występują one jedynie w strefach o mniejszym przepływie wody.

Najlepszymi przykładami opisywanego biotopu są wody w okolicy Bonito w stanie Mato Grosso do Sul w Brazylii oraz źródła i potoki Florydy (USA). Ryby mogą w nich wykorzystywać gąszcz podwodnych roślin jako bazę pokarmową i schronienie. Nurkując z rurką na tych obszarach, można poczuć się jak w gigantycznym naturalnym akwarium. Wiele podwodnych zdjęć zostało zrobionych właśnie tutaj, by zilustrować to, jak powinno wyglądać akwarium.

Rośliny w różnych siedliskach wodnych

Ryby akwariowe mogą pochodzić z różnych siedlisk, np. kąsaczokształtne i pielęgnice z obszaru Amazonii występują głównie w strumieniach lub jeziorach o małej przejrzystości wody, a co za tym idzie – właściwie pozbawionych roślinności wodnej. Wiele gatunków ryb przemieszcza się między zalanymi obszarami lasów z ograniczoną ilością światła docierającego do wody i przy jej dużym zmętnieniu (niesprzyjającym wzrostowi roślin wodnych), a bardziej stałymi zbiornikami wodnymi, takimi jak laguny czy duże rzeki.

Z kolei niektóre gatunki sumowatych i karpieńcowatych przystosowały się do życia w zbiornikach wodnych, które całkowicie lub niemal całkowicie na dłuższy czas wysychają. Żadne „prawdziwe” rośliny wodne w takich miejscach nie są w stanie przeżyć. Jest to środowisko odpowiednie dla gatunków roślin, które mogą wzrastać zarówno w warunkach emersyjnych, jak i submersyjnych. Przykładem takiej adaptacji są rośliny z rodzajów Echinodorus i Anubias. Zjawisko to wykorzystuje się w szkółkach, gdzie rośliny te uprawiane są emersyjnie. Niestety później dość trudno przechodzą one okres adaptacji do życia w akwarium w warunkach podwodnych.

Oczywiście zawsze musisz zwracać uwagę na prawidłowe parametry wody i dobór gatunków ryb. Jeśli jednak chcesz odwzorowywać naturalne biotopy wodne, sprawdź też, jak wiele roślin w nich występuje.

Dopasuj rośliny do wymagań ryb

Początkujący akwaryści zazwyczaj myślą, że ryby, aby przeżyć, potrzebują roślin. To przekonanie wynika zapewne z faktu, że rośliny produkują tlen. Częściowo to prawda, jednak dobrze funkcjonujący system filtracyjny może być symulatorem aktywności roślin wodnych w akwarium. Filtr wspiera nitryfikację przez natlenianie wody i tworzenie miejsca do życia dla bakterii. W akwariach, w których nie sadzi się roślin, ponieważ nie występują one w naturalnym środowisku hodowanych ryb lub zostałyby przez nie zniszczone bądź zjedzone, należy odpowiednio dobrać system filtracyjny i dostosować częstotliwość podmian wody.

Nie powinieneś mieć obaw przed założeniem akwarium biotopowego bez roślin lub tylko z kilkoma ich gatunkami. Poza nimi jest wiele różnorodnych materiałów, które mogą zapewnić rybom miejsce do tarła czy schronienie bądź też ograniczać agresję między nimi. W zależności od odtwarzanego siedliska możesz używać różnych typów skał i gałęzi, a nawet naturalnie wyglądających dekoracji z plastiku. Jednak zawsze pamiętaj, że musisz brać pod uwagę zarówno to, czego potrzebują ryby, dla których zakładasz akwarium, by były zdrowe i prawidłowo się rozwijały, jak i to, by cały zbiornik wyglądał estetycznie.

Podsumowanie

Ostatecznie to od akwarysty zależy, jak dalece będzie się starał odtworzyć wodny biotop. W wielu przypadkach do uzyskania zadowalającego efektu wystarczy umieścić w akwarium ryby, które występują w tych samych typach zbiorników wodnych. A co za tym idzie – mają podobne wymagania co do parametrów wody, oraz posadzić w nim rośliny wodne. Jeżeli natomiast zdecydujesz się połączyć ryby z konkretnego regionu Ziemi, kierując się zasadą, że jedna nisza w akwarium będzie zamieszkana przez jeden gatunek ryby, to będzie to kolejny krok do perfekcji.

Akwaria z rybami pochodzącymi tylko z jednego regionu wraz z charakterystycznymi dla niego roślinami na ogół można podziwiać jedynie podczas branżowych konkursów, w ogrodach zoologicznych lub w domach prawdziwych profesjonalistów. Nie ma jednak żadnych przeszkód ku temu, by do tej czołówki ekspertów pretendować, jeśli jesteś wyedukowanym hobbystą.

Stephan Ettmar