Kraby wampiry z rodzaju Geosesarma – kolorowe maleństwa
Te niewielkie kolorowe kraby są obecne na rynku zoologicznym od wielu lat. Mimo to wiedza na ich temat jest ograniczona. Wiele z okazów, które trafiają na rynek zoologiczny, nie zostało opisanych naukowo i jest sprzedawanych pod różnymi nazwami handlowymi. Jedno z tych określeń – kraby wampiry – przylgnęło do nich już na stałe. Co ciekawe, jest ono często stosowane także w opracowaniach naukowych jako potoczna nazwa rodzaju Geosesarma. Można by zadać pytanie, co łączy kraby i wampiry. Otóż niektóre gatunki tych skorupiaków mają oczy o żółtym lub pomarańczowych zabarwieniu. To skojarzyło się autorowi nazwy z wampirami.
Idealny krab dla początkujących terrarystów
Niewielkie rozmiary, ciekawa kolorystyka i łatwy chów, a także możliwość rozrodu w terrariach sprawiają, że kraby wampiry z rodzaju Geosesarma są idealną propozycją dla początkujących terrarystów. Oczywiście pod warunkiem, że przyszły opiekun pozna ich wymagania i zapewni im dobrze urządzone terrarium. Natomiast fakt, że wiedza na temat ich biologii jest ograniczona, sprawia, że hodowla tych krabów może być fascynującą przygodą również dla doświadczonych hobbystów. Z pewnością u opiekuna przydadzą się takie cechy jak: cierpliwość, umiejętność obserwacji, wyciąganie wniosków… Zanim jednak zaczniesz swoją przygodę z tymi skorupiakami, dowiedz się tego, co już wiadomo na ich temat.
Gdzie żyją kraby wampiry?
Omawiane kraby występują na obszarze Azji Południowo-Wschodniej. Zamieszkują tereny Malezji, Indonezji, Filipin, Tajlandii, Papui-Nowej Gwinei oraz archipelag Andamany. Jednak z informacji płynących od importerów wynika, że najwięcej krabów trafiających na rynek zoologiczny pochodzi z Jawy i Borneo.
Rodzaj ten obejmuje zwierzęta wodno-lądowe i lądowe, w tym takie, które żyją w znacznej odległości od zbiorników wodnych. W ich przypadku w zupełności wystarczają im niewielkie zagłębienia wypełnione wodą. Naturalne siedliska tych krabów znajdują się w strefie brzegowej strumieni, rzek, zbiorników wodnych oraz na terenach podmokłych i bagnach. Znajdują schronienie w ściółce leśnej. Wspinają się na drzewa i krzewy. Znane są gatunki zamieszkujące jaskinie. Warto podkreślić, że kraby z rodzaju Geosesarma są krabami słodkowodnymi, z kilkoma znanymi wyjątkami. Wyróżnia je to na tle pobratymców, z których większość ma silny związek z wodami słonymi lub słonawymi.
Poszczególne gatunki zamieszkują niewielkie obszary, często w bliskim sąsiedztwie. Wiele z nich to endemity, czyli nie spotkamy ich nigdzie indziej poza tym jednym obszarem.
Systematyka
Dziesięcionogi (Decapoda) to najbardziej zróżnicowany i bogaty w gatunki rząd skorupiaków. To w nim zaszeregowane są dobrze znane krewetki, raki, homary i kraby. Z czego najliczniejsze są kraby (Brachyura). Ten infrarząd zawiera grubo ponad 10 000 opisanych gatunków. Dlatego można sobie tylko próbować wyobrazić skalę różnorodności tej grupy zwierząt i jej rozmaite adaptacje do życia w różnych siedliskach.
Typ: stawonogi (Arthropoda)
Podtyp: skorupiaki (Crustacea)
Gromada: skorupiaki wyższe (Malacostraca)
Nadrząd: raki właściwe (Eucarida)
Rząd: dziesięcionogi (Decapoda)
Infrarząd: kraby (Brachyura)
Rodzina: Sesarmidae
Rodzaj: Geosesarma
Rodzaj Geosesarma, należący do rodziny Sesarmidae, jest reprezentowany na chwilę obecną przez blisko 70 opisanych naukowo gatunków. Jednak z racji dużego podobieństwa pomiędzy gatunkami oraz różnic w kolorystyce, w zależności od lokalizacji, wieku i płci, mamy do czynienia ze swoistą „zupą krabową”, w której trudno się zorientować nie tylko hobbystom, ale i naukowcom.
Jak zbudowany jest krab?
Do rodzaju Geosesarma należą kraby o niewielkich rozmiarach. Średnica odwłoka wynosi ok. 1–3 cm. Warto jednak pamiętać, że wśród krabów znajdziemy jeszcze mniejsze gatunki, dorastające zaledwie do kilku milimetrów (Pinnotheres pisum), jak i prawdziwe giganty, których odwłok osiąga wielkość 40 cm, a rozpiętość odnóży dochodzi do 4 m (krab pacyficzny (Macrocheira kaempferi). Teraz pewnie sprawdzasz, czy ten olbrzym zmieściłby się w Twoim pokoju ;).
Spłaszczone grzbieto-brzusznie ciało krabów składa się z głowotułowia i odwłoka. Ten ostatni jest silnie skrócony i podwinięty pod głowotułów. Patrząc więc na kraba, zobaczymy jego duży i okrągły lub trapezowaty głowotułów, parę osadzonych na słupkach oczu złożonych oraz szczypce. Szczypce to przekształcona pierwsza para odnóży krocznych. Tych par jest jeszcze cztery. Jak więc łatwo można policzyć, w sumie kraby dysponują 10 odnóżami krocznymi, stąd też nazwa rzędu – dziesięcionogi (Decapoda) – do którego należą.
Ciało krabów okrywa twardy chitynowy oskórek. Ta część, która okrywa grzbietową część głowotułowia, to tzw. karapaks. Otwór gębowy znajduje się po stronie brzusznej. Otaczają go żuwaczki, dwie pary szczęk i trzy pary szczękonóży. Dzięki nim kraby świetnie sobie radzą z najróżniejszymi rodzajami pokarmu.
Na odwłoku, który możesz zobaczyć, jeśli odwrócisz kraba na grzbiet, znajdują się odnóża odwłokowe. Samice wykorzystują je do podtrzymywania jaj, a u samców dwie pary są przekształcone w narządy kopulacyjne, tzw. gonopodia. Są one symetryczne, tak jak i gonopory – ujścia żeńskich narządów płciowych. Dlatego sensacją było odkrycie nowego gatunku kraba (Mabui calculus) na Okinawie, u którego stwierdzono asymetrycznie rozwinięte gonopodia i gonopory. Oczywiście samiec i samica idealnie do siebie pasują.
Do oddychania kraby wykorzystują skrzela. Są one zamknięte w jamach skrzelowych pod pancerzem. Warto pamiętać, że barwnikiem oddechowym u skorupiaków jest hemocyjanina, która zawiera miedź. W momencie połączenia z tlenem hemocyjanina staje się niebieska, natomiast odtleniona postać jest bezbarwna.
Kraby wampiry żyją ok. 3–4 lat.
Jak rozróżnić płeć u krabów?
To dość proste zadanie. Musisz jedynie przewrócić kraba na grzbiet. I to może okazać się najtrudniejszą częścią całej operacji. Jak możesz przypuszczać, krab raczej będzie stawiać opór. Po co zaglądamy pod kraba? Aby przyjrzeć się jego odwłokowi. U samiczek odwłok jest wyraźnie szerszy niż u samców. Poniżej masz ściągę.
Proces linienia
Kraby, aby rosnąć, muszą zrzucać swój chitynowy oskórek. Proces ten nazywa się linieniem. Można zaobserwować, że tuż przed linieniem kraby wchodzą do wody, gdzie przebywają przez dłuższy czas. Zrzucony oskórek to tzw. wylinka, jest ona bezbarwna. W tym okresie nie stresuj swoich zwierząt. Nowy oskórek jest jasny i miękki, w miarę twardnienia będzie ciemnieć.
Ciekawym zagadnieniem jest regeneracja utraconych odnóży. Obserwowano, że kraby jeszcze przed linieniem wytwarzają rodzaj zawiązka utraconego odnóża, które następnie w trakcie linienia jest całkowicie rekonstruowane.
Zachowania krabów wampirów
Mimo że bywają nazywane krabami wampirami, nie są to zwierzęta agresywne. Należy trzymać je w grupie, jednak z zastrzeżeniem, że w małych terrariach powinien to być harem składający się z jednego samca i dwóch samic. Mała przestrzeń życiowa i brak kryjówek mogą prowadzić do walk kończących się śmiercią słabszego osobnika. Kraby są raczej skrytymi zwierzętami, dlatego tak ważne jest zapewnienie im miejsc, w których będą czuły się bezpiecznie. Pamiętaj też, że doskonale się wspinają. W terrarium mogą więc przesiadywać na wyżej położonych gałęziach czy liściach roślin. Potrafią sprawnie polować na małe bezkręgowce, co można wykorzystać przy ich żywieniu.
Jak przygotować terrarium dla krabów z rodzaju Geosesarma?
Kraby wampiry pochodzą z lasów tropikalnych Azji, dlatego nie pozostaje nic innego jak spróbować stworzyć fragment takiego ekosystemu w terrarium.
Dla haremu składającego się z 3 osobników wystarczy terrarium o wymiarach 30 x 20 x 20 cm. Im większa grupa (zawsze z przewagą samic), tym większe terrarium i więcej kryjówek.
W terrarium 2/3 jego powierzchni powinien stanowić ląd, a 1/3 – zbiornik wodny. Na lądzie należy zadbać o możliwie dużo różnych kryjówek. W tym celu wykorzystaj łupiny orzechów kokosowych, ceramiczne groty lub samodzielnie sklej schronienia z kamieni. W tej roli idealnie sprawdzają się żywe rośliny oraz odpowiednio ułożone korzenie. Pamiętasz, że kraby lubią się wspinać? Spróbuj tak zaplanować wystrój terrarium, by im to umożliwić. Takie rozbudowanie przestrzeni również w pionie znacznie zwiększy im powierzchnię życiową.
Część wodną może stanowić niewielki pojemnik wypełniony wodą o głębokości ok. 6 cm. Jego dno można wysypać piaskiem. Zadbaj o to, by z takiego zbiornika kraby mogły bez problemu wychodzić. Innym rozwiązaniem jest ukształtowanie dna terrarium z keramzytu lub gąbek. Przy ich użyciu można stworzyć strefę wyniesioną (lądową) i zagłębioną wodną. Nic nie stoi też na przeszkodzie, aby w terrarium z krabami zbudować wodospad.
Zaleca się, by wilgotność w terrarium wynosiła 80-90%, a temperaturę należy utrzymywać na poziomie ok. 25oC.
Podłoże w terrarium dla krabów wampirów
Podłoże w terrarium dla krabów Geossesarma odgrywa bardzo ważną rolę. Po pierwsze, jest to substrat, w którym posadzisz rośliny, musi więc umożliwić im wzrost. Po drugie, jego rolą jest utrzymywanie wilgoci. Podłoże umieść na warstwie drenażowej utworzonej z gąbek lub keramzytu. Przed rozłożeniem podłoża na drenażu zastosuj agrowłókninę. Warstwa drenażowa pozwoli odprowadzać nadmiar wody z podłoża, które ma być wilgotne, ale nie może stać w wodzie. Kraby kopią norki, dlatego warstwa podłoża powinna mieć przynajmniej kilka centymetrów.
Możesz kupić gotowe podłoże do terrariów tropikalnych lub przygotować własną mieszankę. W tym celu sięgnij po ziemię (bez dodatku nawozów), glinę, włókno kokosowe Tropical Bioterra, rozdrobnioną korę czy mchy torfowce. Do takiej bazy możesz dodać chipsy kokosowe Tropical Cocochips, trochę pokruszonego węgla drzewnego i perlit. W terrarium na tak przygotowane podłoże rozłóż warstwę liści, aby stworzyć wilgotną ściółkę. Kraby mogą się w niej chować, zwłaszcza młode osobniki. Będzie też sprzyjała rozwojowi żywego pokarmu, jeżeli zdecydujesz się np. wpuścić do terrarium izopody lub skoczogonki.
Rośliny do terrarium dla krabów
Wybierając rośliny, zwróć uwagę na ich wymagania. Pamiętaj, że w terrarium z krabami panuje duża wilgotność i tak naprawdę rośliny stanowią tu tylko dodatek. Wybierz więc gatunki, które sobie poradzą, i których nie będzie Ci żal, gdy kraby postanowią je zniszczyć. Dobrze sprawdzają się mchy, np. Taxiphyllum barbieri, Vescularia dubyana, a z roślin wyższych – różne odmiany Epiprenum spp., Pilea spp., Neoregalia spp., Phicus pumila, Pteris spp. W strefie wodnej również możesz zastosować rośliny, np. rzęsę wodną (Lemna minor), którą kraby chętnie włączą do swojego menu.
Czym karmić kraby wampiry?
Są to zwierzęta wszystkożerne. Biorąc pod uwagę ich ogromną różnorodność, możemy zakładać, że występują u nich specjalizacje pokarmowe. W warunkach terraryjnych powinieneś więc dbać o możliwie zróżnicowaną dietę. Możesz im podawać pokarmy mrożone (wodzień, ochotka, lasonogi), żywe (skoczogonki (Collembola spp.)), białe izopody, świerszcze, stonogi tropikalne (Trichorhina tomentosa), mączniki), liofilizowane (Tropical Red Mico, Tropical FD Brine Shrimp) oraz granulowane (Tropical Insect Menu size S, Tropical Crusta Sticks). Pokarmy gotowe są szczególnie wskazane ze względu na ich dobre zbilansowanie. Natomiast pokarmy naturalne możesz wzbogacać o minerały stosując Tropical Vigorept Mineral. Kraby chętnie jedzą również rozkładającą się materię organiczną, glony oraz rośliny. Można więc podawać im także warzywa i owoce. Obserwując swoich podopiecznych, szybko zauważysz, co lubią jeść.
Rozród krabów
Bardzo ciekawy jest sposób rozrodu krabów. Samiec musi odwrócić samicę na grzbiet i uchwycić ją swoimi odnóżami. Zarówno gonopodia, jak i gonopory są ukryte pod odwłokami. Dlatego samiec i samica muszą je odchylić, aby mogło dojść do kopulacji. Samiec podczas kopulacji wprowadza do dróg rodnych samicy spermatofory (pakiet plemników). Samica może je przechowywać, u niektórych krabów nawet rok. W ten sposób kolejne lęgi mogą odbywać się bez udziału samca.
Miłosny uścisk samca może trwać dość długą chwilę. U niektórych gatunków krabów zapłodnienie musi być poprzedzone linieniem. A samiec jakiś czas po zapłodnieniu nadal trzyma samiczkę w uścisku, chroniąc ją przed potencjalnym zagrożeniem ze strony drapieżników, jak i przed innymi samcami. Samica składa kilkadziesiąt jaj, które nosi pod głowotułowiem, przytrzymując je odnóżami odwłokowymi.
Wydaje się, że większość krabów z rodzaju Geosesarma przechodzi rozwój prosty, tzn. że z dużych jaj wylęgają się młode osobniki, które są miniaturkami swoich rodziców. Maluchy mają ciemne, maskujące kolory. Pamiętaj, że wśród młodych występuje kanibalizm.
Z racji mnogości gatunków i odmian docierających na rynek zoologiczny fakt, że przechodzą rozwój prosty, nie oznacza jeszcze, że wszystkie kraby wampiry będzie można łatwo rozmnożyć i utrzymać młode przy życiu w terrariach. Warto też wiedzieć, że znane są gatunki krabów z rodzaju Geosesarma o rozwoju złożonym, np.: G. maculatum, G. hednon, G. ternatense. Z niewielkich jaj, które wytwarzają, wylęgają się larwy, które przechodzą dalszy rozwój w morzu.
dr inż. Aleksandra Kwaśniak-Płacheta
Literatura
https://wsg.washington.edu/crabteam/about/newsletter/2021-2/
Manuel-Santos M., Ng P.K.L., Freitag H. (2016) Two new species of Geosesarma De Man, 1892 (Crustacea: Brachyura: Sesarmidae) from Palawan, the Philippines, Raffles Bulletin of Zoology 64: 335–342.
Naruse T. at all (2021) Remarkable bilaterally asymmetrical gonopores and gonopods in a new genus and species of brachyuran crab from the Ryukyu Islands, Japan (Decapoda: Brachyura: Xanthidae), Journal of Crustacean Biology, Volume 41, Issue 2.
Naruse T., Maenosono T., Ng P.K.L. (2021) Remarkable bilaterally asymmetrical gonopores and gonopods in a new genus and species of brachyuran crab from the Ryukyu Islands, Japan (Decapoda: Brachyura: Xanthidae), Journal of Crustacean Biology, Volume 41, Issue 2, June 2021, ruab022,
Ng P.K.L. (2021) Geosesarma sodalis, a new species of vampire crab (Crustacea, Brachyura, Sesarmidae) from a limestone cave in central Sarawak, Malaysia. ZooKeys 1031: 133–141.
Ng P.K.L., Ridge K., Liu H.-C. (2004) Geosesarma hednon, a new species of terrestrial crab (Crustacea: Decapoda: Brachyura: Sesarmidae) from Taiwan and the Philippines, The Raffles Bulletin of Zoology 52(1): 239–249.
Ng P.K.L., Schubart C.D., Lukhaup Ch. (2015) New species of “vampire crabs” (Geosesarma De Man, 1892) from central Java, Indonesia, and the identity of Sesarma (Geosesarma) nodulifera De Man, 1892 (Crustacea, Brachyura, Thoracotremata, Sesarmidae), Raffles Bulletin Of Zoology63: 3-13.
Ng P.K.L., Wowor D. (2019) The vampire crabs of Java, with descriptions of five new species from Mount Halimun Salak National Park, West Java, Indonesia (Crustacea: Brachyura: Sesarmidae: Geosesarma), Raffles Bulletin Of Zoology 67: 217–246.
Ng P.K.L., Yeesin P., Promdam R. (2023) A New Species of Vampire Crab (Crustacea: Brachyura: Sesarmidae: Geosesarma) from a Freshwater Swamp Forest in Narathiwat Province, Southern Thailand, with a Note on Geosesarma serenei Ng, 1986, Tropical Natural History 23: 97–104.
