Jak wybrać grzałkę do akwarium?

Jednym z ważniejszych urządzeń w akwarium domowym jest grzałka. Zwykle na początku przygody z akwarystyką pojawia się problem z wyborem odpowiedniego wyposażenia do akwarium. O ile mniej więcej wiadomo, jaki sprzęt będzie potrzebny (jeżeli jeszcze masz wątpliwości przeczytaj o wyposażeniu technicznym akwarium), to już wybór konkretnego modelu o określonych parametrach stanowi czasem nie lada wyzwanie. Grzałka może być takim właśnie problematycznym urządzeniem.

Dlaczego grzałka w akwarium jest potrzebna?

Ryby jako zwierzęta zmiennocieplne w przeciwieństwie do ptaków i ssaków nie posiadają mechanizmów samodzielnej termoregulacji. Nie mają więc zdolności do utrzymania temperatury ciała na stałym, pożądanym poziomie. Ich temperatura zależna jest od temperatury otoczenia, czyli wody. Trzeba zdawać sobie sprawę, że większość organizmów najlepiej funkcjonuje w dość wąskim przedziale temperatur. Jest to związane z faktem, że właśnie w tym konkretnym zakresie temperatur największą aktywność uzyskują enzymy biorące udział w procesach metabolicznych. Jest to tak zwane optimum termiczne.

W akwariach najczęściej trzymane są ryby tropikalne, dlatego też grzałka musi znaleźć się w takim zbiorniku. W przeciwnym wypadku, ryby utrzymywane w temperaturze poniżej ich optimum termicznego nie będą prezentować pełni barw i naturalnych zachowań. Ponadto będą wolniej rosły, nie będą się rozmnażać, a ich odporność będzie zdecydowanie niższa. W konsekwencji można się spodziewać wystąpienia chorób i krótszego życia ryb.

Ryby nie lubią dużych wahań temperatury, dlatego kiepskim pomysłem jest ciągłe włączanie i wyłączanie grzałki. Na uwagę zasługuje też fakt, że w przypadku hodowli ryb labiryntowych, takich jak guramii, prętniki czy bojowniki, temperatura powietrza nad taflą wody nie powinna być niższa od temperatury wody. Ma to związek z oddychaniem przez ryby labiryntowe powietrzem atmosferycznym. Służy do tego narząd labiryntowy, który jest wrażliwy na infekcje wskutek przeziębienia. Aby więc ryby nie chorowały, należy je utrzymywać w akwariach wyposażonych w grzałki i dość szczelnie nakrytych szybami lub pokrywą.

Kiedy można zrezygnować z grzałki w akwarium?

Biorąc pod uwagę fakt, iż średnia temperatura w naszych mieszkaniach oscyluje wokół 21°C, nie w każdym przypadku grzałka będzie potrzebna. Gatunki, które zamieszkują chłodniejsze wody klimatów podzwrotnikowego i umiarkowanego, z racji iż nie prezentują takiej różnorodności i mnogości kolorów jak ryby tropikalne, rzadziej są spotykane w akwariach. Rybami dobrze czującymi się w niższych temperaturach, które nie wymagają ogrzewania wody w warunkach domowych, są między innymi strzebla tęczowa (Notropis chrosomus), danio pręgowany (Brachydanio rerio), kardynałek chiński (Tanichthys albonubes), wielkopłetw wspaniały (Macropodus opercularis) czy bass słoneczny (Lepomis gibbosus). Ryby te będą dobrze czuły się i rozwijały w temperaturach rzędu 18-22°C.

Rodzaje grzałek do akwarium

Technologia dostarcza dziś wielu rozwiązań i możliwości wyboru są spore. Ze względu na sterowanie możemy podzielić grzałki na takie z wbudowanym termostatem oraz takie, które należy podłączyć do termostatu zewnętrznego. Większość grzałek akwarystycznych to grzałki szklane oraz z tworzywa sztucznego przeznaczone do zanurzenia w wodzie. Te ostatnie szczególnie dobrze sprawdzają się w akwariach z dużymi, silnymi rybami, które mogłyby rozbić szklaną grzałkę. Na rynku można też spotkać grzałki w plastikowej obudowie. Ma ona za zadanie chronić grzałkę przed stłuczeniem, a ryby przed poparzeniem. Tak – zdarza się, że ryby ulegają poparzeniu. Dotyczy to np. płaszczek. Spotyka się również rozwiązania, gdzie element grzejny został umieszczony w korpusie filtra kubełkowego. Dostępne są także przepływowe grzałki narurowe, które montuje się na obiegu wody. Te rozwiązania pozwalają uniknąć niezbyt atrakcyjnego urządzenia w zbiorniku, które czasem trudno zamaskować elementami dekoracyjnymi.

Jak wybrać grzałkę do akwarium?

Niektórzy stosują dwie grzałki jednocześnie, z których każda posiada moc wystarczającą, by ogrzać zbiornik samodzielnie, jednak ta druga pełni rolę rezerwy. W razie nie od razu zdiagnozowanej awarii jednej z grzałek, działanie drugiej zapobiega ewentualnemu spadkowi temperatury. Jaki rodzaj grzałki wybierzemy, zależy przede wszystkim od naszych oczekiwań i preferencji.

Rzeczą najważniejszą, na którą trzeba zwrócić uwagę, jest moc grzałki. Zależy ona od wielkości akwarium, temperatury pomieszczenia, w którym będzie ono stało i pożądanej przez nas temperatury docelowej, jaką będziemy chcieli osiągnąć. Producenci grzałek dołączają do produktu informację, do akwarium o jakim litrażu przewidziana jest dana grzałka, co może też ułatwić wybór. Przyjmuje się, iż – w zależności od temperatury wyjściowej i docelowej – na każdy litr wody powinno przypadać 0,5-1,0 W mocy grzałki. Tak więc akwarium o pojemności 450 l należy zaopatrzyć w grzałkę o mocy 300 W. Warto wybierać grzałki renomowanych producentów. Daje to gwarancję, że urządzenie będzie niezawodne i bezpieczne dla mieszkańców akwarium.

Jak bezpiecznie używać grzałkę w akwarium?

Jeżeli dopiero zaczynamy przygodę z akwarystyką, warto dokładnie zapoznać się z instrukcją grzałki. Nie dla każdego będzie oczywiste, że grzałkę włącza się do prądu tylko, gdy jest ona zanurzona w wodzie. Jeżeli akwarysta ma zamiar przeprowadzić prace porządkowe w zbiorniku, powinien też koniecznie pamiętać o wyłączeniu grzałki z prądu. Po pierwsze dlatego, że będzie wkładał do zbiornika ręce i raczej nie chciałby być porażony przez prąd. Po drugie obniżając poziom wody w akwarium podczas podmiany wody, można odsłonić grzałkę, powodując jej uszkodzenie.

Grzałka w akwarium a ekologia

Dopasowana do akwarium pokrywa nie tylko ograniczy parowanie wody i związane z tym jej ubytki. Przede wszystkim ograniczy straty energii cieplnej. Ocieplenie ściany tylnej i bocznych akwarium za pomocą materiałów dobrze izolujących, jak np. styropian czy styrodur, może znacznie wpłynąć na ograniczenie kosztów związanych z ogrzewaniem zbiornika. Hodowcy ryb często utrzymują wysoką temperaturę w pomieszczeniu, co sprawia, że koszty ogrzewania zbiorników są niższe.

Dawid Krótki