Notropis chrosomus

Notropis chrosomus „Rainbow shiner” – ryba z Ameryki Północnej

Organizmy zimno-wodne rzadko kojarzone są z pięknym, kontrastowym ubarwieniem, mnogością barw, czy neonowymi refleksami. Zazwyczaj kojarzymy je ze zwierzętami mniej atrakcyjnie ubarwionymi, a niżeli ich tropikalni krewniacy. Zafascynowani kolorowymi gupikami, „neonkami” czy brzankami zapominamy, iż również w innych szerokościach geograficznych, z dala od równika, natura nie pożałowała rybom swej palety barw. Świat jest kolorowy w całej swej rozciągłości i czasami należy po prostu wiedzieć jak, gdzie i kiedy patrzeć. Świetnym przykładem może być nasza rodzima strzebla potokowa – Phoxinus phoxinus, która należy do tej samej rodziny ryb, co bohater niniejszego artykułu – Notropis chrosomus.

Ta szaro-oliwkowa ryba podczas tarła przybiera ozdobną, ciemniejszą i bardziej kontrastową godową szatę. Dotyczy to zwłaszcza samców, u których pomarańczowe płetwy, krwisto-czerwono zabarwione usta i nasady płetw z białymi znaczeniami prezentują się bajecznie na opalizującym szmaragdowo boku ciała. Mało który z akwarystów o tym wie. Ponieważ ryba ta na pierwszy rzut oka nie przyciąga specjalnie wzroku, a że wymaga wody chłodnej i do niedawna była pod ścisłą ochroną prawną, niemożliwym była obserwacja tego gatunku w akwarium. Snorkeling w naszych wodach również nie jest zbyt popularny.

Nazewnictwo

Notropis chrosomus – z ang. „Rainbow shiner” nie ma polskiego odnośnika w nazewnictwie. Niektórzy autorzy i handlarze próbują nazwać tę rybę jako „błyszczak tęczowy”. Nie można im tego zabronić, ale mnie to nie przekonuje. Znając ludzką słabość nieprzywiązywania uwagi do szczegółów, z błyszczaka prędko zrobi się błyszczyk. O czym zdążyłem się już przekonać, a to już zupełnie inna grupa ryb. Z racji swego pokrewieństwa z europejską strzeblą – zaryzykowałbym ewentualnie nazwę „strzebla tęczowa”. Tym bardziej, iż inna angielska nazwa tych ryb („minnows”) jest wspólna dla północno-amerykańskich Notropis spp., jak i europejskich Phoxinus spp. oraz innych małych, rzecznych karpiowatych.

Systematyka rodzaju Notropis

Notropis chrosomus to północno-amerykański krewniak europejskiej strzebli. Ryba ta umiejscowiona jest w rodzaju Notropis, który w ostatnich latach spędza sen z powiek naukowcom pracującym nad klasyfikacją taksonomiczną wielu innych północno-amerykańskich, strzeblo-podobnych gatunków. Z racji braku odpowiedniej ilości danych i mnogości gatunków, często niezwykle podobnych do siebie, zwykli oni wszystkie te małe, rzeczne karpiowate, wrzucać do jednego worka z napisem – Notropis. Najnowsze badania sugerują jednak, by wyodrębnić wiele więcej grup rodzajowych. Najbliżej spokrewnione z N. chrosomus gatunki to: N. bailey – Rough Shiner, N. leuciodus – Tennessee Shiner, N. nubilus – Ozark Minnow, N. rubricroceus – Saffron Shiner, N. chiliticus – Redlip Shiner, N. lutipinnis – Yellowfin Shiner, N. chlorocephalus – Greenhead Shiner.

Gdzie występuje Notropis chrosomus?

Pierwotnie Notropis chrosomus występował w południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych (w górnym odcinku dorzecza rzeki Mobile) w rzekach takich jak: Alabama, Black Warrior, Cahaba, Conasauga, Coosa. Jednak rozprzestrzenił się szeroko również w innych, sąsiadujących systemach rzecznych. Zasięg występowania obejmuje stan Alabama, północny-zachód stanu Georgia i południowo-wschodnie rejony Tennessee. Teren ten leży na granicy dwóch stref klimatycznych: zwrotnikowej i podzwrotnikowej, charakteryzuje się gorącym latem i łagodnymi zimami. Panuje tam klimat wilgotny z dużą roczną ilością opadów oraz średnią roczną temperaturą na poziomie 18°C. Śnieg zimą należy do rzadkości. Jednak notuje się jego opady kilka razy do roku i utrzymuje się on dłużej, zwłaszcza na terenach podgórskich. Notropis chrosomus zasiedla tylko górne odcinki rzek. Są to potoki o żwirowo-kamienistym podłożu, w których nurt jest wartki, a woda krystalicznie czysta, dobrze natleniona i stosunkowo chłodna nawet latem. Często można go spotkać w oczkach, małych jeziorkach powstałych wskutek wybijającego źródła.

W czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN posiada kategorię LC – najmniejszej troski. Gatunek ten reprezentowany jest przez dużą liczbę populacji w różnych lokalizacjach. Szacuje się, iż ogólny rozmiar populacji jest duży. Tym bardziej, że poza lokalnymi, nie notuje się żadnych wyraźnych, powszechnie występujących czynników zagrażających liczebności gatunku.

Jak wygląda Notropis chrosomus?

Typowym ubarwieniem tego gatunku są niebiesko-srebrne pasy z czerwonymi i różowymi rozbłyskami pomiędzy, ciągnące się od pyska w stronę ogona. Samice mogą również poszczycić się swoim nietuzinkowym ubarwieniem, co nie jest częste w przypadku ryb karpiowatych. Dojrzewające samce wyróżniają pojawiające się z wiekiem piękne, jasnoniebieskie, opalizujące i błyszczące refleksy obejmujące głowę, ciągnące się na grzbiet i przyozdabiające płetwy piersiowe, brzuszne, grzbietową i odbytową. Co ciekawe, w czasie tarła całe ciało u obu płci przybiera różowo-fioletową fluoroscencyjną poświatę. Sprawia to, że ryby wyglądają jakby świeciły!

Notropis chrosomus

Wymagania Notropis chrosomus

Ryba ta nadaje się do akwariów o temperaturze wody od 16°C do 21°C. Co prawda można ją utrzymywać w temperaturze do 25°C, jednak zwykle skraca to długość jej życia do niespełna dwóch lat. Preferuje wodę średnio twardą, o odczynie zbliżonym do obojętnego – 7-7,5 pH. Gatunek ten żywi się drobnymi, wodnymi skorupiakami, owadami oraz materią roślinną, w tym glonami. Notropis chrosomus raczej wyłapuje to, co woda niesie w swoim nurcie, aniżeli aktywnie poszukuje pokarmu. Chociaż obserwowano go żerującego na glonach porastających kamienie i skały. W warunkach hodowlanych z powodzeniem przyjmuje wieloskładnikowe pokarmy suche w postaci płatków, czy też drobnych granulek. Warto w jej przypadku stosować pokarmy wysokobiałkowe i wybarwiające np. Vitality&Color Granules. Koniecznie naprzemiennie z takimi, które zawierają w składzie spirulinę, chlorellę czy glony kelp. Algi znajdziecie w takich produktach jak: Super Spirulina Forte i 3 Algae Flake.

Tarło Notropis chrosomus w środowisku naturalnym

Dzikie ryby odbywają tarło w okresie od maja do lipca. Chociaż nie wyklucza się rozbieżności od tego terminu w różnych lokalizacjach. N. chrosomus znany jest z hybrydyzacji z N. bailey w naturze, gdyż często gatunki te odbywają tarło wspólnie. Odbywa się ono w miejscach o płytkiej wodzie i dnie żwirowo-kamienistym. Nierzadko korzystają one z dołów lub kopców  gniazdowych większych gatunków, takich jak Campostoma oligolepis czy Nocomis leptocephalus.

Samce zazwyczaj inicjują tarło, krążąc nad wybranym kopcem czy dołem, aktywnie pływają kołysząc się na boki. Machając energicznie połyskującymi niebiesko płetwami, wyglądają jakby lusterkowały i odbijały promienie świetlne zachęcając samice do tarła. Tarło przebiega grupowo, a ryby są niezwykle pobudzone. Samica z samcem pływają tuż nad kamienistym dnem z głową skierowaną pod kątem ok. 45° ku dołowi i zdają się wybierać najodpowiedniejsze miejsce do złożenia jaj. Często do takiej pary podpływają błyskawicznie inne samce i w serii krótkich skurczy, wibrując swym ciałem ikra i mlecz tarlaków zostają uwolnione do wody. Jaja, które nie dostaną się pomiędzy żwir i kamienie, zostają błyskawicznie zjedzone przez ryby. Sytuacja taka często odbywa się kilkukrotnie i po krótkiej przerwie, na nieco głębszej wodzie, ryby kontynuują tarło. 

Rozród Notropis chrosomus w akwarium

W hodowli do rozmnażania przygotowujemy akwarium z zimną wodą o odpowiedniej jakości i czystym dnie, bez podłoża lub tylko z drobnym piaskiem. W akwarium umiejscawiamy plastikową kuwetkę, wypełnioną po brzegi drobnymi otoczakami. Zapewniamy filtrację w postaci filtra z głowicą o odpowiednio dużym przepływie w celu zasymulowania uciągu wody w strumieniu. Gdy ryby przystępują do tarła wpadają jakby w rozrodczy szał. Przyjmują wtedy charakterystyczną, jasną, różowo-fioletową, fluoroscencyjną barwę i nie interesuje ich specjalnie to, co dzieje się poza akwarium. Można je wtedy swobodnie obserwować, gdyż obecność akwarysty wcale ich nie płoszy.

Liczba złożonych jaj nie jest specjalnie duża. Larwy wykluwają się zazwyczaj po 5-8 dniach w zależności od temperatury wody. Wolnopływający narybek początkowo jest zbyt mały by żywić się świeżo wyklutymi naupiliusami artemii. Pierwszym  jego pokarmem są pierwotniaki, larwy oczlika oraz starte na pył gotowe pokarmy suche np. Microvit Basic, Pro Defence Micro. Wraz ze wzrostem narybku przechodzimy kolejno na pokarmy o coraz to większej gradacji np. Pro Defence XXS. Młode rosną wolno i dojrzałość płciową osiągają dopiero w drugim roku życia. W tym wieku ryby też osiągają pełnię swojego wybarwienia. Co ciekawe, ryby te potrafią w sytuacji stresowej błyskawicznie stonować swoje ubarwienie. Dlatego często na giełdzie, czy u hurtownika, ryby nie wyglądają specjalnie okazale. Dopiero zaaklimatyzowane w docelowym akwarium prezentują pełnię swego piękna.

Podsumowanie

Notropis chrosomus to niezbyt pospolita ryba w naszych akwariach ale od ponad dekady pojawia się na krajowym rynku akwarystycznym. Mam nadzieję, że dzięki swej dynamicznej naturze, pięknej barwie i ciekawych zachowaniach godowych ryby te na stale zagoszczą w akwariach. Szczególnie chciałbym ten gatunek polecić do akwariów jednogatunkowych lub biotopowych. Będzie w nich można obserwować zachowanie najbardziej zbliżone do naturalnego. Jednak z powodzeniem można go wprowadzić do akwarium ogólnego, z innymi towarzyskimi rybami preferującymi chłodniejszą wodę, np. kardynałki, niektóre brzanki czy danio.

Dawid Krótki

Literatura:

Katula, R. (2016) The “Chrome minnow” of North America keeping and spawning the rainbow shiner (Notropis chrosomus), American Currents Vol. 41, No. 1.

Johnston, C. E., Kleiner, K. J. (1994) Reproductne behavior of the Rainbow shiner (Notropis chrosomus) and tha Rough shiner (Notropis baileyi), Nest Assiciates of the Bluehead Chub (Nocomis leptocephalus) (PISCES: CYPRINIDAE) in The Alabama River drainage, Journal of the Alabama Academy of Science, Vol. 65, No.4,

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *